Historisch verhaal van de Grift
Historisch verhaal van de Grift
Over de oorsprong van de Grift gaan verschillende verhalen. Is het een kanaal dat in de 11e eeuw door monniken is gegraven om de drassige grond geschikt te maken voor landbouw en veeteelt? Of is het een natuurlijke kwelwaterbeek, ontstaan in de stuwwalrand van het oorspronkelijke Appoldro en vanaf de 14e eeuw verder uitgegraven ten behoeve van de vele watermolens die de Veluwe rijk was?
De Grift ontspringt bij Ugchelen en loopt stroomafwaarts via een stelsel van beken en sprengen via een route van 22 kilometer naar Heerde. In het Apeldoornse deel van de route stonden tien molens, waarvan de oudste te herleiden is naar 1335: een korenmolen, op de plek net buiten het centrum, waar Centraal Beheer begin jaren zeventig haar iconische kantoorcomplex liet bouwen. Het was een dwangmolen. Apeldoorners waren verplicht om in deze oudste molen hun graan te laten malen. In de eeuwen daarna veranderde de molen regelmatig van eigenaar, van de Hertog van Gelre tot aan het Monnikhuizer klooster, van het Huis van Oranje tot aan de familie Geurts. De molen, evenals andere molens op de Veluwe, kreeg andere functies zoals een olieslagerij, werd vanaf de zeventiende eeuw papiermakerij en vanaf de twintigste eeuw een wasserij.
Begin zeventiende eeuw had koning Lodewijk Napoleon het plan om de Grift bevaarbaar te maken, maar dat liep op niets uit. Het was koning Willem I, de Kanalenkoning, die besloot om parallel aan de Grift het Apeldoorns Kanaal te graven en zo geschiedde. Slechts gescheiden door een groenstrook en een fietspad liggen kanaal en Grift aan de noordkant van Apeldoorn naast elkaar en vormen ze de verbinding tussen stad en het open landschap.
Foto: CODA Beeldbank
De Grift was met haar snelstromende, heldere water niet alleen een belangrijke economische ader van Apeldoorn, de Grift was ook eeuwenlang beeldbepalend. Bruggen over de Grift dienden als markeringspunten in de binnenstad. Zo was het Kostebeinsbruggetje vanaf de Brinklaan het begin van de Hofstraat en de Kosterbrug vanaf de Hofstraat het begin van de Dorpstraat.
In de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn veel delen van de Grift versmald, gedempt of ondergronds verlegd voor verbreding van wegen en voor nieuwbouw van winkels en woningen. Daarmee verdween het water uit beeld. Onder andere vanwege haar cultuurhistorische waarde is de Grift sinds 2002 op veel plekken weer bovengronds opengelegd of opnieuw gegraven. Daarmee is een van de dragers van de ontwikkeling en van de structuur van Apeldoorn weer een zichtbaar onderdeel van de binnenstad. Met de ambitie om van de Apeldoornse binnenstad een groot stadspark te maken, mag water in de stad natuurlijk niet ontbreken.
Foto: CODA Beeldbank
